Δυσανεξία στη λακτόζη
Τί είναι η δυσανεξία στη λακτόζη;
Η δυσανεξία στη λακτόζη είναι μια κατάσταση όπου υπάρχει αδυναμία στην απορρόφηση του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων, των προϊόντων δηλαδή που παρασκευάζονται από το γάλα. Εάν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη και καταναλώσετε γαλακτοκομικά προϊόντα, μπορεί να εμφανίσετε δυσαπορρόφηση των προϊόντων αυτών εκδηλώνοντας διάρροια, μετεωρισμό, αύξηση της αποβολής αερίων και κοιλιακό άλγος.
Φυσιολογικά στην επιφάνεια των λαχνών του λεπτού εντέρου υπάρχει ένα ένζυμο που ονομάζεται λακτάση το οποίο διασπά τη λακτόζη που περιέχεται στο γάλα σε μόρια γαλακτόζης και γλυκόζης τα οποία στη συνέχεια απορροφώνται εύκολα από το λεπτό έντερο. Στα άτομα που έχουν δυσανεξία στη λακτόζη το ένζυμο λακτάση είτε απουσιάζει ή δεν λειτουργεί αποτελεσματικά και η λακτόζη δεν απορροφάται προκαλώντας διάρροια. Επίσης, μέρος της λακτόζης μεταβολίζεται τελικά από μικρόβια του εντέρου παράγοντας αέρια όπως το υδρογόνο, το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο, τα οποία με τη σειρά τους προκαλούν τα υπόλοιπα συμπτώματα. Η έλλειψη λακτάσης μπορεί να είναι συγγενής οπότε είναι μόνιμη, μπορεί όμως και να οφείλεται σε παροδική βλάβη του βλεννογόνου του λεπτού εντέρου εξαιτίας λοιμωδών ή άλλων παραγόντων. Στην παροδική βλάβη, η διάσπαση της λακτόζης εκτελείται ξανά με επιτυχία μόλις επουλωθεί ο βλεννογόνος και τότε τα συμπτώματα της δυσανεξίας υποχωρούν.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της δυσανεξίας στη λακτόζη;
Τα συμπτώματα δυσανεξίας στη λακτόζη εμφανίζονται εάν καταναλώσετε προϊόντα που περιέχουν λακτόζη, όποτε δηλαδή καταναλώνετε γαλακτοκομικά προϊόντα. Τα συμπτώματα αυτά θα περιλαμβάνουν:
• Κοιλιακές κράμπες,
• Κοιλιακό άλγος,
• Μετεωρισμό,
• Αυξημένη αποβολή αερίων,
• Ογκώδη διάρροια,
• Κάποιες φορές στις μικρές ηλικίες ενδεχομένως να εμφανιστεί και εμετός.
Υπάρχει κάποια εξέταση στην οποία μπορώ να υποβληθώ για τη διάγνωση της δυσανεξίας στη λακτόζη;
Δοκιμασία δυσανεξίας στη λακτόζη υπάρχει αλλά δεν είναι πάντα απαραίτητη. Εάν υπάρχει υποψία δυσανεξίας στη λακτόζη μπορείτε δοκιμαστικά να ακολουθήσετε διατροφή χωρίς λακτόζη για κάποιο διάστημα και να παρατηρήσετε αν υποχωρήσουν τα συμπτώματα σας. Αν βελτιωθείτε, πιθανότατα δεν θα χρειαστεί να υποβληθείτε σε άλλη δοκιμασία. Αν όμως από τη στέρηση λακτόζης δεν προκύψει συμπέρασμα, υπάρχουν δύο τρόποι για να εξετάσετε εάν τελικά έχετε δυσανεξία σε αυτή.
• Η δοκιμασία αναπνοής με υπολογισμό του εκπνεόμενου υδρογόνου. Σε αυτή την εξέταση καταναλώνετε ένα υγρό που περιέχει λακτόζη και στη συνέχεια εκπνέετε σε ειδική συσκευή ανά 30 λεπτά ώστε να υπολογιστεί το εκπνεόμενο υδρογόνο. Στα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη τα επίπεδα του εκπνεόμενου υδρογόνου είναι υψηλότερα από ότι στα φυσιολογικά άτομα διότι παράγεται υδρογόνο από τα μικρόβια του εντέρου τα οποία μεταβολίζουν τη λακτόζη.
• Δοκιμασία ανοχής στη λακτόζη. Σε αυτή τη δοκιμασία καταναλώνετε και πάλι υγρό με λακτόζη και λαμβάνονται δείγματα αίματος μετά τη λήψη του υγρού και σε διάστημα μίας και δύο ωρών από τη λήψη του. Εάν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας μετά την κατανάλωση της λακτόζης αυξηθούν λιγότερο από όσο προβλέπουν τα κριτήρια της δοκιμασίας, τότε προφανώς δεν απορροφάτε πλήρως τη λακτόζη και πιθανότατα έχετε δυσανεξία σε αυτή.
Πρέπει να επισκεφθώ τον γιατρό εάν υποπτεύομαι ότι έχω δυσανεξία στη λακτόζη;
Εάν υποπτεύεστε ότι έχετε δυσανεξία στη λακτόζη καλό θα είναι να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Ο γιατρός συνεκτιμώντας το ιατρικό ιστορικό και την κλινική σας εξέταση θα οδηγηθεί σε συμπεράσματα σχετικά με την κατάσταση σας και θα σας καθοδηγήσει σχετικά.
Πώς αντιμετωπίζεται η δυσανεξία στη λακτόζη;
Η αντιμετώπιση της δυσανεξίας μπορεί να περιλαμβάνει:
• Περιορισμό των γαλακτοκομικών προϊόντων,
• Λήψη των ωφέλιμων συστατικών του γάλακτος όπως του ασβεστίου, της βιταμίνης D και των πρωτεϊνών του από άλλες πηγές,
• Λήψη συμπληρώματος λακτάσης που υποκαθιστά το ένζυμο και βοηθάει στην πέψη των γαλακτοκομικών προϊόντων.
Πώς μπορώ να μειώσω την λήψη λακτόζης;
Μπορείτε να ξεκινήσετε αποφεύγοντας ή μειώνοντας τα τρόφιμα που γνωρίζετε ότι περιέχουν λακτόζη. Αυτά είναι γενικά το γάλα και τα προϊόντα γάλακτος, όπως κρέμες, παγωτό, γιαούρτι, τυρί, καθώς και το βούτυρο. Ένας διατροφολόγος μπορεί να σας βοηθήσει να γνωρίσετε ποια τρόφιμα περιέχουν λακτόζη και να σας καθοδηγήσει σχετικά ώστε να λαμβάνετε αρκετό ασβέστιο και βιταμίνη D μέσω της υπόλοιπης διατροφής σας.
Αν έχετε σημαντική ευαισθησία στα γαλακτοκομικά προϊόντα θα πρέπει να μελετάτε τις ετικέτες όλων των τροφίμων που καταναλώνετε. Η λακτόζη μπορεί να περιέχεται και σε προϊόντα που δεν υποψιάζεστε, όπως σε δημητριακά, σε σούπες και σε σάλτσες. Ελέγξτε την ετικέτα συστατικών των τροφίμων για οτιδήποτε μπορεί να υποδηλώνει την παρουσία λακτόζης όπως:
• Γάλα, υποπροϊόντα γάλακτος, σκόνη γάλακτος,
• Λακτόζη,
• Ορό γάλακτος.
Πρέπει επίσης να γνωρίζετε ότι και ορισμένα φάρμακα περιέχουν λακτόζη σε μικρή ποσότητα αλλά ευτυχώς την ανέχονται απροβλημάτιστα τα περισσότερα άτομα με δυσανεξία σε αυτή. Σε περίπτωση όμως σημαντικής δυσανεξίας δεν πρέπει να παραλείψετε να ενημερώσετε τον φαρμακοποιό σας.
Μπορώ να αντικαταστήσω τη λειτουργία της λακτάσης με κάποιο φάρμακο;
Υπάρχουν συμπληρώματα λακτάσης τα οποία θα πρέπει να λαμβάνετε πριν από το γεύμα. Μπορείτε να τα λάβετε και κατά τη διάρκεια του γεύματος, ενδεχομένως όμως έτσι να μην έχετε ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Είναι σημαντικό εξάλλου να γνωρίζετε πως τα συμπληρώματα λακτάσης δεν έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα σε όλα τα άτομα όπως και το γεγονός ότι και με λήψη συμπληρώματος λακτάσης, μέρος της ποσότητας λακτόζης ενδεχομένως να μην υδρολυθεί, προκαλώντας την εμφάνιση συμπτωμάτων.
Πρέπει να λαμβάνω συμπληρώματα ασβεστίου ή βιταμίνης D;
Αυτό εξαρτάται από το βαθμό αποκλεισμού των γαλακτοκομικών προϊόντων από τη διατροφή σας. Εάν ο αποκλεισμός είναι πλήρης τότε ο γιατρός σε συνεννόηση με τον διατροφολόγο θα ελέγξουν τα επίπεδα ασβεστίου και βιταμίνης D και ενδεχομένως να σας συστήσουν να λαμβάνετε κάποια συμπληρώματα.
Είναι η δυσανεξία στη λακτόζη μια τροφική αλλεργία;
Η δυσανεξία στην λακτόζη δεν είναι τροφική αλλεργία. Υπάρχουν άτομα αλλεργικά στο γάλα και στα γαλακτοκομικά προϊόντα, όμως τα συμπτώματα της αλλεργίας είναι διαφορετικά από αυτά της δυσανεξίας. Στην αλλεργία το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου αντιδρά σε πρωτεΐνες του γάλακτος και προκαλεί βλάβες στο βλεννογόνο του εντέρου. Στη δυσανεξία στη λακτόζη δεν υπάρχουν αλλοιώσεις στο βλεννογόνο παρά μόνο η μειωμένη δράση της λακτάσης.