Λεμεσού 43, Ρόδος

Τοξική (φαρμακευτική) ηπατίτιδα

Τί είναι η τοξική ηπατίτιδα;

Η τοξική ηπατίτιδα είναι μια κατάσταση όπου το ήπαρ φλεγμαίνει λόγω της τοξικής δράσης ουσιών έναντι των κυττάρων του ηπατικού του παρεγχύματος. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι φάρμακα (φαρμακευτική ηπατίτιδα), παραφαρμακευτικά σκευασμάτα, βότανα, διατροφικά είδη (π.χ. κάποια είδη μανιταριών) και άλλες γνωστές και άγνωστες χημικές ουσίες, επιβλαβείς για το ήπαρ.

Ποιά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν τοξική ηπατίτιδα;

Όλα τα φάρμακα, συνταγογραφούμενα και μη, μπορεί να προκαλέσουν ηπατίτιδα. Μερικά συνηθισμένα παραδείγματα φαρμάκων είναι:

• Η παρακεταμόλη,

• Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ),

• Ορισμένα αντιβιοτικά.

Η τοξική ηπατίτιδα μπορεί να συμβεί μέσα σε ώρες ή ημέρες από τη λήψη μιας ουσίας τοξικής για το ήπαρ ή μπορεί να εκδηλωθεί μετά από μήνες λήψης. Κάποιες φορές η τοξική δράση των ουσιών είναι γνωστή, προβλέψιμη και δοσοεξαρτώμενη. Μια τέτοια ουσία είναι η παρακεταμόλη. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου η λήψη μιας ουσίας (π.χ. αντιβίωσης) μπορεί να προκαλέσει βλάβη των ηπατικών κυττάρων χωρίς να ξεπεραστεί η προβλεπόμενη ασφαλής δοσολογία. Φυσικά η τοξική ηπατίτιδα δεν οφείλεται μόνο σε φάρμακα και συμπληρώματα διατροφής αλλά μπορεί να οφείλεται ακόμη και σε βότανα και τροφές που απαντούν στη φύση, όπως π.χ. σε κάποιες οικογένειες μανιταριών.

Ποιά είναι τα συμπτώματα της τοξικής ηπατίτιδας;

Συχνά η τοξική ηπατίτιδα δεν προκαλεί συμπτώματα και διαπιστώνεται τυχαία σε αιματολογικό έλεγχο που διενεργείται για άλλο αίτιο. Η συνηθισμένη αιματολογική εικόνα είναι αυτή της διαταραχής της ηπατικής βιοχημείας ή/και της χολόστασης. Όταν η τοξική ηπατίτιδα προκαλέσει συμπτώματα, αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Κοιλιακό άλγος,

• Ναυτία και έμετο,

• Ανορεξία,

• Ίκτερο όπου το δέρμα και οι επιπεφυκότες αποκτούν κιτρινωπή χροιά.

Υπάρχουν δυστυχώς και περιπτώσεις βαριάς τοξικής ηπατίτιδας όπου η ηπατική βλάβη εξελίσσεται ραγδαία, εκδηλώνεται με ηπατική εγκεφαλοπάθεια και απαιτεί μεταμόσχευση ήπατος. Ευτυχώς αυτές οι περιπτώσεις δεν συμβαίνουν συχνά.

Πρέπει να επισκεφθώ τον γιατρό;

Εάν εμφανίσετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα ενώ λαμβάνετε ή πρόσφατα λάβατε κάποια φάρμακα, παραφαρμακευτικά σκευάσματα, βότανα ή μανιτάρια άγνωστης προέλευσης, θα πρέπει να επισκεφθείτε το γιατρό.

Υπάρχει κάποια εξέταση στην οποία πρέπει να υποβληθώ σε υποψία τοξικής ηπατίτιδας;

Για να διαπιστωθεί η τοξική ηπατίτιδα θα πρέπει να διενεργηθεί αιματολογικός έλεγχος. Ο έλεγχος θα αποκαλύψει αύξηση των τρανσαμινασών ενώ εάν συμμετέχει και το σύστημα απαγωγής της χολής, θα εκδηλωθεί και με αυξημένη αλκαλική φωσφατάση και χολερυθρίνη. Στη συνέχεια ο γιατρός θα πρέπει να ελέγξει εάν υπάρχει κάποιο άλλο αίτιο που θα μπορούσε να έχει προκαλέσει τις ανωτέρω βιοχημικές διαταραχές, διενεργώντας μια σειρά από:

• Επιπλέον αιματολογικές εξετάσεις για τον αποκλεισμό λοιμωδών (π.χ. ιογενών ηπατίτιδων) και άλλων αιτίων (π.χ. αυτοάνοσων), καθώς και για να εκτιμήσει τη λειτουργία του ήπατος.

• Εξετάσεις απεικόνισης του ήπατος και των χοληφόρων που ενδεχομένως να αναδείξουν κάποια άλλη βλάβη στο ήπαρ ή στο σύστημα απαγωγής της χολής.

Στην περίπτωση που η αναζήτηση του αιτίου δεν φέρει αποτέλεσμα και η νόσος επιμένει, ίσως να χρειαστεί και μελέτη βιοψίας του ήπατος.

Πώς θεραπεύεται η τοξική ηπατίτιδα;

Η βασική θεραπεία έναντι της τοξικής ηπατίτιδας είναι ο αποκλεισμός του αιτίου που την προκαλεί. Για κάποια από τα γνωστά αίτια τοξικότητας υπάρχουν αντίδοτα που δεσμεύουν τα βλαβερά συστατικά ή τα απενεργοποιούν και αν χορηγηθούν εγκαίρως ενδεχομένως να προστατεύσουν το ήπαρ.

Στις περισσότερες περιπτώσεις τοξικής ηπατίτιδας, το ήπαρ αναρρώνει πλήρως μόνο με συντηρητική αγωγή και με μέτρα όπως η αποφυγή του αλκοόλ και άλλων βλαβερών για το ήπαρ ουσιών, όπως η παρακεταμόλη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Μπορεί όμως να χρειαστούν εβδομάδες ή και μήνες για την πλήρη αποκατάσταση της ηπατικής βιοχημείας, διάστημα κατά το οποίο ο ασθενής θα πρέπει να παρακολουθείται στενά.

Μερικές φορές η τοξική ηπατίτιδα μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ηπατική βλάβη και οξεία ηπατική ανεπάρκεια ασύμβατη με τη ζωή. Στα άτομα που θα αναπτύξουν οξεία ηπατική ανεπάρκεια, η ανάρρωση δεν είναι βέβαιη και συχνά για την επιβίωση απαιτείται αντικατάσταση του νοσούντος ήπατος με ένα υγιές.

Μπορεί να προληφθεί η τοξική ηπατίτιδα;

Για να αποτραπεί η τοξική ηπατίτιδα θα πρέπει:

• Να λαμβάνετε φάρμακα μόνο με τη σύμφωνη γνώμη ή την προτροπή γιατρού και πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του,

• Να μην λαμβάνετε ποτέ δόση φαρμάκων μεγαλύτερη της συνιστώμενης,

• Να διαβάζετε την ετικέτα των φαρμακευτικών σκευασμάτων για να γνωρίζετε ποιο είναι το ενεργό τους συστατικό ώστε να μην λαμβάνετε περισσότερα έκδοχα του ίδιου συστατικού από διαφορετικά σκευάσματα και προκαλέσετε υπερδοσολογία,

• Να καταναλώνετε παραφαρμακευτικά προϊόντα όπως βότανα και προϊόντα διαίτης μόνο εάν έχουν υποστεί τους απαραίτητους ελέγχους και έχουν λάβει τις απαραίτητες εγκρίσεις,

• Να μην καταναλώνετε αλκοόλ τακτικά και σε μεγάλες ποσότητες,

• Επίσης τα άτομα που λαμβάνουν αναγκαστικά αγωγή που μπορεί να βλάψει το ήπαρ τους, θα πρέπει να παρακολουθούν τους δείκτες ηπατικής βλάβης τακτικά.