Πρόληψη καρκίνου του παχέος εντέρου
Τί είναι ο προληπτικός έλεγχος καρκίνου του παχέος εντέρου (ορθοκολικού καρκίνου);
Μελέτες έχουν δείξει ότι ο προληπτικός έλεγχος για τον καρκίνο του παχέος εντέρου μειώνει την πιθανότητα θανάτου από αυτόν. Ο έλεγχος περιλαμβάνει τις εξετάσεις με τις οποίες ο γιατρός ελέγχει το παχύ έντερο για προκαρκινικές βλάβες που αν δεν αφαιρεθούν εγκαίρως μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο. Διενεργείται σε άτομα χωρίς συμπτώματα και στοχεύει στην εντόπιση και αφαίρεση των προκαρκινικών βλαβών πριν εξελιχθούν σε καρκινικές και των καρκινικών βλαβών όταν είναι ακόμη πλήρως αντιμετωπίσιμες.
Ποιές εξετάσεις χρησιμοποιούνται σήμερα για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου;
Οι εξετάσεις που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι:
• Η κολονοσκόπηση η οποία εξετάζει το εσωτερικό ολόκληρου του παχέος εντέρου και προσφέρει τη δυνατότητα άμεσης ενδοσκοπικής αφαίρεσης της βλάβης.
• Η σιγμοειδοσκόπηση που εξετάζει το εσωτερικό του ορθού, του σιγμοειδούς και τμήματος ή ολόκληρου το κατιόντος χωρίς να απαιτεί ολική προετοιμασία του παχέος εντέρου ή καταστολή. Η προετοιμασία της απαιτεί μόνο υποκλυσμούς και η ανεύρεση βλάβης διατηρεί το πλεονέκτημα της άμεσης θεραπευτικής παρέμβασης. Η σιγμοειδοσκόπηση όμως εξετάζει μόνο το τελικό τμήμα του παχέος εντέρου και η παρουσία βλάβης απαιτεί διενέργεια και ολικής κολονοσκόπησης.
• Η αξονική (ή εικονική) κολονοσκόπηση στην οποία με αξονικό τομογράφο και ειδικό λογισμικό εξετάζεται το μωσαϊκό της εσωτερικής επιφάνειας ολόκληρου του παχέος εντέρου. Μειονεκτήματα της είναι το κόστος, η έκθεση σε ακτινοβολία, η ανάγκη ολικής προετοιμασίας του εντέρου και η αδυναμία διαγνωστικής ή θεραπευτικής παρέμβασης. Ενίοτε βλάβες μικρές ή επίπεδες μπορεί να μην εντοπιστούν ενώ φυσιολογικά ευρήματα μπορεί να αναγνωριστούν ως βλάβη (πχ σύγχυση κοπράνων με πολύποδες). Φυσικά υποψία βλάβης απαιτεί και σε αυτή την περίπτωση από τον ασθενή να υποβληθεί σε εξέταση με κολονοσκόπηση.
• Η εξέταση κοπράνων για παρουσία αίματος (fecal occult blood test, FOBT & fecal immunohistochemical test, FIT). Θετικό αποτέλεσμα δεν οφείλεται απαραίτητα σε προκαρκινική ή καρκινική βλάβη. Ωστόσο τέτοιες βλάβες αιμορραγούν σχετικά εύκολα και θετικό αποτέλεσμα επιβάλλει τη διενέργεια ολικής κολονοσκόπησης.
• Η εξέταση κοπράνων για παρουσία κυττάρων του βλεννογόνου του παχέος εντέρου με διαταραχές στο γενετικό τους υλικό (cologuard test). Είναι μη επεμβατική προληπτική εξέταση, πιο ευαίσθητη από τις υπόλοιπες εξετάσεις κοπράνων, με ψηλότερο όμως κόστος και μικρότερη διαθεσιμότητα. Και σε αυτή την περίπτωση, θετικό εύρημα επιβάλλει τη διενέργεια ολικής κολονοσκόπησης.
Ποιά προληπτική εξέταση να διαλέξω;
Η επιλογή θα είναι αποτέλεσμα συζήτησης με τον γιατρό σας. Το πιο σημαντικό είναι να διενεργηθεί κάποια από αυτές τις εξετάσεις. Όλες φέρουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε πρακτικό και διαγνωστικό επίπεδο. Άμεση θεραπευτική προοπτική ενέχει μόνο η διενέργεια ενδοσκόπησης.
Ποιός πρέπει να υποβάλλεται σε προληπτικό έλεγχο και πόσο συχνά;
Οι περισσότερες οδηγίες πρόληψης συνιστούν την έναρξη προληπτικού ελέγχου στα 50 έτη ηλικίας και την διακοπή του μεταξύ των 75 και 85 ετών. Η συχνότητα εξαρτάται από το είδος της προληπτικής εξέτασης που θα χρησιμοποιηθεί.
• Ο έλεγχος με κολονοσκόπηση συνιστάται ανά 10 έτη,
• με σιγμοειδοσκόπηση ή εικονική κολονοσκόπηση ανά 5 έτη,
• με εξέταση κοπράνων ανά έτος εφόσον χρησιμοποιούνται τέστ ανίχνευσης αίματος (FOBT, FIT) ή
• ανά τριετία εφόσον χρησιμοποιείται το τέστ ανίχνευσης διαταραχών γενετικού υλικού των εκπιπτώμενων κυττάρων του βλεννογόνου (cologuard test).
Πρόσφατα στις ΗΠΑ η ηλικία έναρξης του ελέγχου αναθεωρήθηκε και μειώθηκε κατά 5 έτη. Η έναρξη και η συχνότητα του προληπτικού ελέγχου καθορίζονται από το ατομικό και το οικογενειακό ιατρικό ιστορικό. Καθοριστικό ρόλο έχει η αναφορά καρκίνου στο ίδιο το άτομο ή σε συγγενείς του και η παρουσία άλλου νοσήματος σχετιζόμενου με αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης ορθοκολικού καρκίνου, όπως τα σύνδρομα πολυποδίασης και τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου.